Zapobieganie kontuzji znanej jako kolano biegacza: Twój przewodnik po bieganiu bez bólu

Czy odczuwasz ból w kolanie podczas lub po treningu? Może to być oznaka zespołu bólu rzepkowo-udowego – znanego pod nazwą kolano biegacza. Jest to jedna z najczęstszych kontuzji sportowych, która może powodować dyskomfort podczas biegania i innych aktywności. 

Mamy jednak dobrą wiadomość – kolano biegacza można leczyć, a wiele osób wraca do treningów po okresie odpoczynku i rekonwalescencji. Jest też nieco gorsza wiadomość – musisz przerwać treningi, aby wrócić do zdrowia.

Z tego przewodnika dowiesz się więcej o tym, czym właściwie jest zespół bólu rzepkowo-udowego, opiszemy objawy kolana biegacza i omówimy kilka kluczowych zabiegów na tę kontuzję. A ponieważ lepiej jest zapobiegać niż leczyć, przyjrzymy się również temu, jak ich unikać. 

Czym jest zespół bólu rzepkowo-udowego (kolano biegacza)?

„Kolano biegacza” to termin używany do opisania bólu odczuwanego w przedniej części kolana podczas wysiłku fizycznego i po nim. To szeroki termin obejmujący różne objawy, które mają kilka przyczyn. Ludzie często opisują kolano biegacza jako ból kolana lub ból za rzepką podczas biegania, wstawania z krzesła lub korzystania ze schodów. 

Fachowa nazwa kolana biegacza to zespół bólu rzepkowo-udowego (PPS). Oznacza to, że jest to ból w części kolana, gdzie rzepka łączy się z kością udową. 

Choć często kojarzy się z bieganiem, PPS mogą doświadczyć osoby uprawiające różne dyscypliny, w tym tenis, jazdę na rowerze, piłkę nożną, piłkę ręczną i każdą formę aktywności wymagającą częstego zginania i prostowania nogi w kolanie. Występuje również u osób, które doznały kontuzji kolana w wyniku uderzenia (np. upadku).

Dowiedz się więcej: Typowe kontuzje podczas biegania, na które musisz uważać

Jakie są główne objawy kolana biegacza?

Osoby cierpiące na kolano biegacza doświadczają różnych objawów, ale do najczęstszych z nich należą:

• Ból rzepki lub za rzepką podczas wykonywania ćwiczeń. Ból jest często tępy i uciążliwy, ale bywa również ostry. 

• Początkowo ból jest łagodny, ale z czasem ulega nasileniu. 

• Możesz również odczuwać ból po siedzeniu z nogami ugiętymi w kolanach.

• Rzepka jest obolała lub wrażliwa na dotyk. 

Jakie są główne przyczyny kolana biegacza?

Kolano biegacza zwykle pojawia się z powodu różnych współistniejących problemów – często nie ma jednej przyczyny. Czynniki zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia kolana biegacza:

• Nadużywanie – szczególnie po nagłym zwiększeniu wysiłku fizycznego

• Nieprawidłowa technika biegu

• Słabe mięśnie bioder i ud

• Skrócone mięśnie grupy tylnej uda

• Czynniki genetyczne (niektórzy są bardziej podatni na tę kontuzję)

• Problemy z prawidłowym ustawieniem rzepki kolanowej

• Nadmierna lub niedostateczna pronacja (sposób, w jaki Twoje stopy poruszają się, gdy uderzają o podłoże)

• Brak wsparcia w butach do biegania

• Bieganie w starych butach

• Różnica w długości nóg

• Płaskostopie

• Nadwaga

• Kontuzje kolana spowodowane uderzeniem

• Bycie nastolatkiem

• Kolano biegacza wydaje się częściej dotykać kobiet niż na mężczyzn 

Proponowane dla Ciebie: Poznaj różne rodzaje butów do biegania

Potrzebujesz wizyty u lekarza z powodu kolana biegacza?

U wielu osób z kolanem biegacza, problem ustępuje samoistnie. Wystarczy zadbać o odpowiednią ilość odpoczynku, zastosować domowe metody leczenia, ćwiczenia i rozciąganie (patrz poniżej).

Jeśli jednak odpoczywasz, a ból nie ustępuje po tygodniu lub dwóch, warto umówić się na wizytę u lekarza. Przeprowadzi różne badania, aby ustalić przyczynę bólu. 

Kolano biegacza ma podobne objawy, co inne schorzenia, takie jak choroba zwyrodnieniowa stawów, które wymagają innego rodzaju leczenia. Zatem w przypadku bólu, który nie ustępuje samoistnie, warto zasięgnąć porady lekarza.

Leczenie poważnych przypadków kolana biegacza

Jeśli lekarz lub fizjoterapeuta zdiagnozował u Ciebie kolano biegacza lub uważasz, że masz tę kontuzję, poniższe metody mogą pomóc Ci wyleczyć to schorzenie w okresie, gdy sprawia największy ból. 

• Odpoczynek

Nieobciążanie kolana jest istotną częścią leczenia kolana biegacza. To frustrujący wymóg – zwłaszcza jeśli trenujesz do jakiegoś wydarzenia. Niemniej jednak, Twoja kontuzja będzie się tylko pogarszać, jeśli będziesz ciągle nadwyrężać kolano.

Czas potrzebny na odpoczynek zależy od stopnia kontuzji oraz czynników takich jak wiek i waga. Łagodniejsze przypadki mogą wymagać około 4–6 tygodni rekonwalescencji, a Ty w ciągu kilku miesięcy będziesz w stanie wrócić do regularnego biegania. Niestety, cięższe przypadki mogą wymagać więcej czasu. 

Mamy jednak dobrą wiadomość – odpoczynek nie oznacza konieczności rezygnacji z ćwiczeń. Istnieje wiele innych rodzajów treningu nieobciążającego kolano, które możesz wykonywać – w tym joga, spokojna jazda na rowerze, pływanie i itp. 

• Lód

Przykładaj zimny okład (lub nawet torebkę mrożonego groszku) zawinięty w ręcznik kuchenny do obolałego kolana na 10 minut kilka razy dziennie. Pomoże to zmniejszyć stan zapalny i ból. 

• Unieś nogę

Unoszenie nóg – szczególnie w pierwszych dniach rekonwalescencji – pomaga zmniejszyć obciążenie kolana. Połóż się na łóżku lub kanapie i podłóż poduszkę pod nogę, aby znalazła się wyżej od serca. 

• Ucisk

Możesz owinąć kolano bandażem uciskowym na pierwsze kilka dni po kontuzji. Sprzyja to krążeniu bogatej w składniki odżywcze krwi w kolanie, pomagając przyspieszyć rekonwalescencję. 

• Masaż

Fizjoterapeuci mogą też zalecić masaż okolicy kolana i dolnej części uda (który możesz też wykonać samodzielnie). Najlepiej zasięgnąć porady na temat tego, jak to zrobić bezpośrednio u fizjoterapeuty. 

Rozciąganie stawu kolanowego dla biegaczy

Gdy początkowy ból spowodowany przez kolano biegacza zacznie ustępować, możesz wprowadzić proste metody rozciągania stawu kolanowego dla biegaczy. Zespół bólu rzepkowo-udowego wiąże się z napiętymi mięśniami nóg, więc poniższe ćwiczenia rozciągające mogą pomóc złagodzić napięcie w tych grupach mięśni. 

• Rozciąganie mięśni grupy tylnej uda

Stań na lewej nodze, a prawą ręką chwyć prawą stopę i dociągnij ją do pośladków. Dla równowagi oprzyj lewą rękę o ścianę. Pozostań w tej pozycji przez 15 sekund, a następnie zmień nogę. 

• Rozciąganie mięśni grupy tylnej uda

Stań prosto. Ugnij lewą nogę w kolanie i wysuń prawą stopę do przodu, tak aby tylko pięta dotykała podłoża, a palce były skierowane do góry. Połóż obie dłonie na prawym górnym udzie i pochyl się. Pozostań w tej pozycji przez 15 sekund, a następnie zmień nogę. 

• Rozciąganie łydek

Stań twarzą do ściany. Zrób krok do przodu lewą nogą i oprzyj dłonie o ścianę. Lewa noga powinna być ugięta w kolanie, a prawa noga wyprostowana – poczujesz uczucie rozciągnięcia w prawej łydce. Zostań w tej pozycji przez 15 sekund, a następnie zmień nogę. 

• Rozciąganie pasma biodrowo-piszczelowego

Twoje pasmo biodrowo-piszczelowe (IT) to tkanka biegnąca wzdłuż bioder do goleni. Stań, aby mieć ścianę po prawej stronie. Oprzyj prawą dłoń o ścianę, a następnie przesuń prawą nogę za lewą, aby obie nogi były skrzyżowane. Przesuń prawe biodro w kierunku ściany, aż poczujesz rozciąganie wzdłuż pasma biodrowo-piszczelowego. Pozostań w tej pozycji przez 10 sekund, a następnie zmień nogę. 

Informacje o kontuzjach: Czym jest shin splints?

Sześć porad, jak zapobiegać kontuzji znanej jako kolano biegacza

Niezależnie od tego, czy masz już kolano biegacza za sobą i chcesz uniknąć ponownego złapania tej kontuzji, czy po prostu chcesz zmniejszyć ryzyko, poniższe sześć wskazówek może Ci pomóc. 

1. Rozgrzewka przed ćwiczeniami

Gdy biegasz, obciążasz swoje stawy znacznie bardziej niż zwykle – badania pokazują, że kolana przyjmują na siebie obciążenia stanowiące nawet czterokrotność masy Twojego ciała. Dlatego rozgrzewka jest tak ważna. Rozgrzewka pobudza przepływ krwi do mięśni, rozluźnia stawy i przygotowuje kolana do działania. 

Jeśli biegasz bez rozgrzewki, ścięgna, kości i mięśnie wokół kolana mogą ulec uszkodzeniu. Uszkodzenia te mogą kumulować się w czasie i przyczyniać się do wystąpienia kolana biegacza. 

Nasz przewodnik po rozgrzewce biegowej zawiera kompletny przegląd ćwiczeń rozgrzewających oraz wyjaśnia, jak je wykonywać i jak długo.

2. Sprawdź technikę biegu

Jeśli biegasz z nieprawidłową techniką, Twoje ciało może kompensować to poprzez większe obciążenie kolan. Z biegiem czasu może to spowodować uszkodzenia i doprowadzić do pojawiania się objawów kolana biegacza. 

Opracowaliśmy kompletny przewodnik po technice biegowej, ale kluczowe kwestie to:

• Trzymanie głowy wysoko w pozycji centralnej między ramionami

• Utrzymywanie wyprostowanych pleców 

• Patrzenie przed siebie, a nie na podłoże

• Rozluźnianie szczęki i szyi

• Trzymanie ramion rozluźnionych

3. Zastanów się, jakie obuwie wybrać

Nieodpowiednie obuwie może zwiększyć ryzyko wystąpienia kolana biegacza. Jeśli Twoje buty do biegania nie zapewniają odpowiedniego wsparcia i amortyzacji, możesz bardziej obciążać stawy. Podobnie, nieodpowiednie buty mogą zmusić Twoje ciało do nadmiernego kompensowania braku wsparcia poprzez zmianę sposobu poruszania nogami. To również może doprowadzić do nienaturalnego obciążenia stawów. 

Rozważ zmianę obuwia do biegania, jeśli:

• Twoje buty są za stare: Zasadniczo należy wymieniać buty do biegania po przebiegnięciu 650–800 kilometrów. Choć nowoczesne buty do biegania są zbudowane z bardzo wytrzymałych materiałów, pianki i żele stosowane do amortyzacji ulegają degradacji po intensywnym użytkowaniu i zapewnią mniejsze wsparcie. To może zwiększyć ryzyko wystąpienia kolana biegacza. 

• Potrzebujesz butów ze stabilizacją: Jeśli masz nadmierną pronację podczas biegania (Twoje stawy skokowe przetaczają się do wewnątrz) lub niedostateczną pronację (nie przetaczają się wystarczająco), Twoje kolana będą znacznie bardziej obciążane niż u osób o „neutralnym” stylu biegania. Może to przyczyniać się do powstania zespołu bólu rzepkowo-udowego. Buty do biegania ze stabilizacją zostały zaprojektowane tak, aby „korygować” ruchy stóp poprzez zastosowanie twardszej pianki i tworzyw sztucznych w śródstopiu, dzięki czemu na kolana wywierany jest mniejszy nacisk. 

Dowiedz się więcej: Czym jest pronacja?

4. Wykonuj ćwiczenia wzmacniające

Jednym z najskuteczniejszych sposobów zapobiegania kontuzji zwanej „kolano biegacza” jest wzmocnienie mięśni nóg i gorsetu mięśniowego. Silniejsze mięśnie pomagają ustabilizować nogi, co oznacza, że unikasz nienaturalnych ruchów podczas biegu (takich jak uginanie nogi w kolanie do wewnątrz lub na boki). 

Ćwiczenia wzmacniające nogi i gorset mięśniowy obejmują:

• Wykroki do tyłu

• Mostki

• Wchodzenie na podwyższenie

• Schodzenie bokiem

• Przysiady

Przeczytaj nasze przewodniki po treningu siłowym dla biegaczy, aby poznać krok po kroku wiele innych ćwiczeń wzmacniających nogi, które możesz wprowadzić. 

5. Unikaj przeciążenia, wykonując trening przekrojowy

Jak wspomniano powyżej, kluczową przyczyną kolana biegacza jest przeciążenie. Dochodzi do tego szczególnie często, gdy biegacze nagle zwiększają dystans, intensywność lub częstotliwość treningów. Najprostszym sposobem na uniknięcie kontuzji jest trening przekrojowy. W treningu przekrojowym do rutyny biegowej włączasz inne rodzaje ćwiczeń. Co najważniejsze, należy wybrać alternatywne ćwiczenia, które nie obciążają kolana w tak dużym stopniu. 

Istnieje wiele różnych rodzajów treningu przekrojowego dla biegaczy, które możesz wypróbować, w tym:

• Trening siłowy

• Zajęcia z treningiem obwodowym

• Zajęcia HIIT

• Jazda na rowerze (pamiętaj, że pedałowanie może również obciążać kolana, więc zacznij powoli)

• Pływanie (podobnie jak w przypadku jazdy na rowerze, niektóre rodzaje pływania – zwłaszcza styl klasyczny – mogą obciążać kolana, więc zacznij powoli)

• Joga i pilates

• Trucht w wodzie

• Maszyny eliptyczne

6. Zwiększaj dystans stopniowo

Jeśli trenujesz do biegu na 10 km, maratonu lub innych zawodów długodystansowych, musisz z czasem zacząć zwiększać liczbę kilometrów, aby przygotować się do wyścigu. Jak więc to zrobić, nie ryzykując wystąpienia kolana biegacza? Oto kilka wskazówek:

• Przestrzegaj odpowiedniego planu treningowego: Odpowiedni plan treningowy powinien zapewniać wystarczająco dużo czasu na zbudowanie siły nóg do biegania, bez ryzyka kontuzji. Zacznij od krótszych biegów i stopniowo z tygodnia na tydzień zwiększaj dystans i intensywność. 

• Odpoczynek: Daj sobie wystarczająco dużo czasu na odpoczynek między biegami. W typowym tygodniu potrzebujesz co najmniej trzech dni pełnego odpoczynku pomiędzy dniami treningowymi. Zapewnia to stawom i mięśniom czas na naprawę wszelkich urazów i regenerację. 

• Trening przekrojowy: Podczas przygotowań do zawodów staraj się wykonywać co najmniej jeden trening przekrojowy tygodniowo. Jazda na rowerze, pływanie, ćwiczenia na maszynie eliptycznej lub joga to świetne formy aktywności. 

• Zwracaj uwagę na wczesne sygnały ostrzegawcze: Jeśli zwiększasz objętość treningów biegowych, miej świadomość ryzyka kontuzji i słuchaj swojego ciała. Zwracaj uwagę na wczesne objawy ostrzegawcze, takie jak ból kolana u biegaczy. Jeśli odczuwasz dyskomfort, zrób sobie co najmniej tygodniową przerwę. Wystrzegaj się chęci „rozbiegania dyskomfortu”, ponieważ zwiększa to tylko ryzyko kontuzji. 

Zmniejsz ryzyko kolana biegacza

Jak powszechnie wiadomo, urazy kolana należą do najczęstszych kontuzji u biegaczy. Mamy jednak dobrą wiadomość – choć kolano biegacza jest bolesne i frustrujące, jest uleczalne. Przy prawidłowym leczeniu i odpowiednim odpoczynku, większość osób z kolanem biegacza wróci do biegania w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. 

Ale oczywiście lepiej zapobiegać niż leczyć. Postępując zgodnie z niektórymi opisanymi powyżej metodami i ćwiczeniami, możesz całkowicie wyeliminować ryzyko kolana biegacza i kontynuować trening bez przerw.